همین سرنوشت برای بغض و نفرت نیز رقم خورده است. بر خلاف تصور بدی که از بغض و نفرت وجود دارد این نیز مانند محبت ، یک داده الهی است که اگر بجا مصرف شود ؛ نه تنها زشت و پلید نیست ؛ بلکه بسیار خوب و پسندیده خواهد بود  .

اینکه نسبت به چه کسی یا چه چیزی مهر بورزیم و از چه کسی و چه چیزی نفرت داشته باشیم سؤال مهمی است که پاسخ های متعددی هم به آن داده شده است  .

برخی راه اباحه گری را پیش گرفته و معیار را «خواست دل» قرار داده اند و می گویند هر چه را دلت خواست دوست بدار و از هرچه دلت خواست نفرت داشته باش. برخی هم ، اصول و قواعد حزبی یا مکتبی خود را معیار این حب و بغض معرفی می کنند  .

ما خداباوران و معتقدان به اسلام ناب بر این باوریم که تنها ، کسی می تواند برای این قوای درون ، برنامه دهد و نقشه راهبردی ترسیم کند که خود آن را خلق کرده است و آن کسی نیست جز خداوند بی همتا. برنامه ای که او در اختیار بشر قرار داده همان دین است که امروز به نام اسلام در دسترس همگان وجود دارد  .

اسلام برای اینکه این نیروی درون را به درستی هدایت کند و نگذارد به بیراهه رفته و چون سیلابی موجب تخریب ارزش های انسانی شود ، قانونی را بیان کرده است که بر اساس آن ، محور اصلی حب و بغض ترسیم می شود  .

بر اساس این قانون، کسی که پیرو اسلام است و خواهان رسیدن به کمالات انسانیست نمى‏ تواند هر کسی را دوست ‏ بدارد و یا از او نفرت داشته باشد  .

روزى رسول اکرم ( صلی الله علیه و آله ) به یاران خود فرمود : « أَیُّ عُرَى الْإِیمَانِ أَوْثَق‏؟» ؛ کدام یک از دستگیره هاى ایمان محکمتر است؟ عرض کردند : خدا و رسولش بهتر مى ‏ دانند  .

بعضى از آنها گفتند نماز و بعضى زکات و بعضى روزه و بعضى حج و عمره و بعضى جهاد   . حضرت فرمود : آنچه را که گفتید همه آنها مهم‏ و داراى فضیلت است ؛ ولى آنها محکمترین دستگیره ایمان نیستند ؛ بلکه محکمترین دستگیره ایمان ؛

الْحُبُّ فِی اللَّهِ وَ الْبُغْضُ فِی اللَّهِ وَ تَوَالِی أَوْلِیَاءِ اللَّهِ وَ التَّبَرِّی مِنْ أَعْدَاءِ اللَّهِ  .

دوست داشتن براى‏ خدا و دشمن داشتن براى اوست و نیز دوستى با دوستان خدا و دشمنى با دشمنان خدا .(1)

هر گاه خواستى بدانى که در تو خیرى هست یا نه ؛ به دلت نگاه کن، اگر اهل طاعت خدا را دوست و اهل معصیت خدا را دشمن داشت، در تو خیر هست و خدا هم تو را دوست دارد ولی اگر اهل طاعت خدا را دشمن و اهل معصیت خدا را دوست داشت در تو خیر نیست و خدا با تو دشمن است زیرا هر کسی همراه دوست خود است

بر اساس این قانون الهی، حب و بغضی پسندیده است که در جهت خدا باشد و این نمی شود مگر آنکه انسان حب و بغضش را بر اساس آموزه های دینی تنظیم کند؛ یعنی دوست بدارد کسی را که دین به دوست داشتن او توصیه می کند و در مقابل دشمن بدارد کسی را که دین به دشمنی با او سفارش می کند  .

قرآن مجید این افراد را « حزب ‏ الله ‏» خوانده و در مورد آنها می فرماید  :

هرگز مردمى که ایمان به خدا و روز قیامت آورده‏اند با دشمنان خدا و رسول او دوستى نمی کنند هر چند آن دشمنان پدران یا فرزندان یا برادران یا خویشان آنها باشند. خدا بر دلهای این مردم، نور ایمان را حک کرده و به روح قدسى خود آنها را مؤید ساخته و آنها را به بهشتى داخل می کند که نهرها زیر درختانش جارى است و در آن جاودانه متنعّم خواهند بود  .

خدا از آنها خشنود و آنها هم از خدا خشنودند، اینان به حقیقت حزب خدایند. اى اهل ایمان! بدانید که حزب خدا رستگاران عالمند.(2  )

حب و بغض الهی مقدس ، نشانه کمال ایمان

امام صادق علیه السلام اظهار حب و بغض بر اساس این اصل را نشانه کمال ایمان دانسته و می فرماید:

« مَنْ أَحَبَّ لِلَّهِ وَ أَبْغَضَ لِلَّهِ وَ أَعْطى‏ لِلَّهِ، فَهُوَ مِمَّنْ کَمَلَ إِیمَانُه‏ ‏» ؛ کسی که دوستی و دشمنی اش و نیز انفاقش برای خدا باشد از کسانی است که ایمانش کامل است.(3)

هرگز مردمى که ایمان به خدا و روز قیامت آورده‏اند با دشمنان خدا و رسول او دوستى نمی کنند هر چند آن دشمنان پدران یا فرزندان یا برادران یا خویشان آنها باشند. خدا بر دلهای این مردم، نور ایمان را حک کرده و به روح قدسى خود آنها را مؤید ساخته و آنها را به بهشتى داخل می کند که نهرها زیر درختانش جارى است و در آن جاودانه متنعّم خواهند بود

حب و بغض الهی مقدس نشانه در مسیر خیر بودن

علقه های قلبی ‏همچون ‏ دستگاه خودکارى ، خود به خود اوصاف محبوب را به محب انتقال مى دهد ؛ بنابراین انسان مى‏ تواند خُلق و خوی‏ خود را با حب و بغضى که به ‏دیگران دارد ، بیازماید ؛ اگر افراد پاک و صالح را دوست ‏دارد ؛ خود فرد پاک و شایسته اى است و اگر افراد آلوده و ناپاک را دوست ‏ داشت ، پیداست که او نیز از سنخ همان است.

امام باقر علیه السلام می فرماید:

«إِذَا أَرَدْتَ أَنْ تَعْلَمَ أَنَّ فِیکَ خَیْراً فَانْظُرْ إِلى‏ قَلْبِکَ فَإِنْ کَانَ یُحِبُّ أَهْلَ طَاعَةِ اللَّهِ وَ یُبْغِضُ أَهْلَ مَعْصِیَتِهِ فَفِیکَ خَیْرٌ وَ اللَّهُ یُحِبُّک‏ ...»

هر گاه خواستى بدانى که در تو خیرى هست یا نه ؛ به دلت نگاه کن، اگر اهل طاعت خدا را دوست و اهل معصیت خدا را دشمن داشت، در تو خیر هست و خدا هم تو را دوست دارد ولی اگر اهل طاعت خدا را دشمن و اهل معصیت خدا را دوست داشت در تو خیر نیست و خدا با تو دشمن است ؛ زیرا هر کسی همراه دوست خود است.(4)